donderdag 26 april 2018

Update: MAD en meer

Als ‘kunstjuf’ geef ik al bijna 20 jaar les op het Kamerlingh Onnes, maar het gekke is dat het voelt alsof we anderhalf jaar geleden haast opnieuw begonnen zijn. Door dingen te gaan doen die al jaren aan het broeden waren, bij mij en mijn kunstcollega’s én bij mijn collega’s informatica. De komst van ons e-l@b is absoluut een katalysator geweest in dat proces: zo is de samenwerking tussen kunst en digitale technologie begonnen en was het nieuwe vak MAD, media, art & design geboren. Sinds september geven we het ook echt aan een clubje enthousiaste leerlingen in Atheneum 4, die zowel kunst als informatica hebben gekozen. Dit jaar een mooi klasje vol, voor volgend jaar valt te aanmelding wat tegen – dat is slikken. Nu het vakantie is blik ik terug en vooruit en constateer: alle goede dingen komen langzaam.

Leren voor nu en later: creativiteit in een wereld vol digitale technologie
Kijk om je heen en je ziet dat er allerlei interessante ontwikkelingen zijn op het snijvlak van kunst, design, wetenschap en digitale technologie. Je eigen huisraad ontwerpen en customizen met de 3D-printer, de lichtgevende afsluitdijk van Daan Roosegaarde, zijn Waterlicht afgelopen weekend nog in Leeuwarden, artificial intelligence in de medische wetenschap, zichzelf voortplantende robots: ze  leken een aantal jaar geleden nog futuristisch, maar ze zijn binnen handbereik of zelfs al realiteit. Wij, niet alleen mijn informatica-collega en ik, maar ook mijn kunstbroeders en -zusters, vonden het hoog tijd om ons curriculum te actualiseren: op welke wereld bereiden we onze leerlingen voor? Hoe zien leren en werken eruit als zij volwassen zijn? Hoe verhouden ze zich tot de wereld van morgen? Welke rol speelt technologie daarin? Hoe laten we ze hun creativiteit optimaal ontwikkelen? We moeten onze leerlingen niet alleen bijbrengen hoe apps en andere high-end toepassingen werken, als consument, maar ze ook leren wat de principes zijn van die technologie en hoe ze techniek naar hun eigen hand kunnen zetten, als producent  – in de overtuiging dat ze daardoor mondige, kritische én creatieve burgers worden die hun leven zelf kunnen regisseren.

Afbeeldingsresultaat voor pixi werc
MAD: Media Art & Design
Binnen MAD werken we vanuit breed opgezette thema’s, die niet alleen raakvlakken hebben met de domeinen kunst, vormgeving, technologie en wetenschap, maar ook met actuele maatschappelijke thema’s én, als het ff kan, ook met de wereld die jongeren kennen. Zo luidde de opdracht van ons eerste blok MAD: ‘ontwerp een interactief lichtobject dat positief op z’n omgeving reageert’. Onze leerlingen hebben het werk van designer Daan Roosegaarde bestudeerd (https://www.studioroosegaarde.net ), we zijn op atelierbezoek geweest bij kunstenaarscollectief ‘WERC collective’ (deels onze oud-leerlingen: http://www.werccollective.com ) en we hebben de PIXI-wandeling ervaren die door WERC in opdracht van het Staatsbosbeheer ontworpen is (https://www.staatsbosbeheer.nl/pixi ). De MAD-leerlingen hebben geëxperimenteerd met gekleurd licht, digitale fotografie, stroomkringen, led-lampjes, arduino’s, sensoren. Ze hebben de fysieke werking van licht bestudeerd, de toepassing van led-verlichting verkend, ze hebben zich bezig gehouden met het vraagstuk van de lichtvervuiling. Ondertussen hielden ze steeds in hun dummy bij welke stappen ze hebben gezet, wat ze ervan geleerd hadden en hoe ze verder zouden gaan: een verzamelboek waarin afbeeldingen, bronnen, eigen teksten en schetsen terechtkomen. We hebben gezamenlijke brainstormsessies gehad, een pitch haverwege het proces en een eindpresentatie. Leerlingen werkten soms samen, soms alleen. Ze leerden dus ontzettend veel van elkaar. Tijdens de eindpresentatie had een leerling het ‘slow down stoplicht’-bedacht: een polsbandje met een zendertje waarmee je als gehandicapte of bejaarde voetganger het stoplicht langer op groen kan laten staan, waardoor je veilig kan oversteken. Een andere leerling heeft een 3-hoekige dobbelsteen ontworpen die licht geeft op de hoekpunten i.p.v. dat hij een kleur of getallen laat zien. Weer een ander concept was een lichtorgel op een meer dat reageert op de handbewegingen van de bezoeker; er was een zichzelf uitleggende robot. Kortom: we waren ontzettend verrast door de originaliteit en de eigenheid van de ideeën van onze leerlingen.

Maakonderwijs & design thinking
Het onderwijsconcept dat we aan het ontwikkelen zijn binnen MAD, is gebaseerd op de principes van maakonderwijs, design thinking en het idee van ‘communities of practice’. Door eerst te doen en ontdekkend te leren, snap je hoe iets in elkaar zit. Als je leerlingen dan de vraag stelt: ‘wat kan je er nu zelf mee?’, zeker in de context van een brede, open opdracht, ontstaan er eigenlijk bijna vanzelf verwondering  en creativiteit. Door ze steeds te laten reflecteren op wat ze geleerd hebben, komen ze er spelenderwijs achter hoe hun ontwerp verbeterd kan worden. Onze rol als docent is in dit proces veel minder sturend en veel meer coachend: je hoeft zelf niet alles te weten om iets aan te kunnen reiken. Door een bepaald technisch of conceptueel vraagstuk gezamenlijk aan te gaan, leer je samen. Dat stimuleert enorm, en geeft veel energie, zowel bij leerlingen als bij ons docenten. Het is ook heel verrijkend om met een collega samen te werken die in een heel ander gebied is opgeleid, maar met wie je toch in no time een gemeenschappelijke taal en aanpak ontwikkelt: je vult elkaar aan, bevraagt elkaar en zo blijf je als docent ook steeds leren. Omdat het doel wat je hebt hetzelfde is: leerlingen uitdagen, ze verwonderen, hun eigen leertraject te laten ontdekken en zich zo boven zichzelf uit laten stijgen.

Klooiavonden - en nu verder
Dat klinkt mooi, maar staat ver af van de dagelijkse onderwijspraktijk binnen de meeste vakken. En: hoe krijg je een hele school in beweging? Om die beweging te stimuleren hebben we de Klooiavonden bedacht: samen met collega’s zelf aan de gang gaan met de mogelijkheden van het e-l@b. Laagdrempelig ontdekken hoe dat nou werkt, net als onze leerlingen: wat kan je met de 3D-scanner, hoe maak je iets dan niet uit elkaar valt voor de 3D-printer, hoe werkt nou zo’n green screen en wat zou je er mee kunnen in je eigen lessen – en welke toegevoegde waarde heeft dat dan. Na onze eerste Klooiavond op 15 november ging de collega Frans meteen met haar Havo 4 klas aan de slag met de stop-motion animatie in het e-l@b: eindelijk een alternatief voor de uitgekauwde posteropdracht. Er zijn er inmiddels vier geweest dit jaar, niet alleen op mijn eigen school, maar ook op de andere O2G2-scholen met een e-l@b. Wat opvalt elke keer is dat er zoveel energie loskomt, zelfs na vijven, als docenten zelf ook mogen spelen, klooien, ontdekken en freewheelen.

Net begonnen – wat als het allemaal lukt?
Goed beschouwd zijn we nog maar net begonnen, en we zien dat de samenwerking met andere vakken langzaam maar zeker begint te lopen. Er zijn stappen gezet: in het project ‘What If’ werken informatica en geschiedenis samen in het e-l@b, kunst en mens & techniek gaan aan de slag met tekenrobotjes, er zijn plannen voor een project biologie en kunst volgend jaar. Nog niet een kwart van wat ik gehoopt had of zou willen, maar: ze zijn er.
De kunst is nu om die plannen gewoon maar te gaan uitvoeren, zonder eerst een eindeloze voorwaarden-discussie te voeren – dan komt er nooit iets van de grond, want die voorwaarden blijven (in het gunstigste geval) sub-optimaal. Eerst doen, onderzoeken, proberen, ervaren en gaandeweg leren wat goed gaat en wat beter kan – en dat alles delen met collega’s. Het gesprek bij de koffieautomaat en de openstaande deur van het e-l@b zijn veel belangrijker dan beleidstukken en studiedagen. Wij hebben niet de wijsheid in pacht, maar ontdekken door te doen, fouten te maken en door te gaan – het enige verschil is dat we met MAD al begonnen zijn.

Mijn ideaalbeeld is dat van de hele school als leerwerkplaats, één grote ‘community of practice’ met het e-l@b als motor. Na de meivakantie gaan de MAD-leerlingen aan de slag met een praktische design-opdracht voor de Nockstone van Melle Koot (waar we laatst op bezoek waren), klooien voor leerlingen in het KO-LAB draait dit jaar nog een keer en we hopen nog één Klooiavond in te plannen dit jaar – eens kijken wie er nog meer meebeweegt!

1 opmerking:

  1. Je website is echt geweldig. Als iemand geïnteresseerd is in kennis van CRM en e-mailautomatisering, is dit een zeer informatief artikel.

    BeantwoordenVerwijderen