Overgang *

‘Zo. Nu wordt de maandagmiddag eindelijk leuk.’ Dat is best een uitspraak voor een leerling uit Atheneum 4 die net z’n eerste maandag na de vakantie heeft gehad. En die les duurde maar liefst 3 uur. Achter elkaar. Nogal een overgang voor deze jongen, die acht weken vooral heeft zitten gamen en programmeren en nu weer in ‘t gareel moet. En blijkbaar viel het niet tegen.

Overgangen hebben we natuurlijk allemaal alweer riant gehad (en dan nóem ik niet eens de overgangen van de rapportvergaderingen in juli – 3 levens geleden). Opeens is zo’n vakantie dan toch echt voorbij en we moeten schakelen van zonnebrand naar code oranje. Van tijdloosheid naar 200 % inzet. Van stilstaan naar heel hard hollen. Naast de gebruikelijk dingen met grote hoeveelheden leerlingen, boeken, roosters, plattegronden, dummies en lijstjes ‘things-to-do’ die ondanks alle goede voornemens tóch nog zijn blijven liggen, waren er dit jaar ook: de eerste les MAD – media art & design met Atheneum 4 (en ja, de betreffende leerling van het maandagmiddagcitaat was in díe MAD-les), de inrichting van ons e-l@b, een verdubbeling van onze kunstsectie (niet alleen in aantal, maar ook in disciplines: we hebben bijvoorbeeld opeens een collega die kunst en natuurkunde geeft). Allemaal nieuwnieuwnieuw. En een eigen kind in de brugklas maakt de overgang van de veilige groep acht met vertrouwde en overzichtelijke dagen, mensen en leertaken naar de middelbare school wel heel erg voelbaar. ‘Het is wel leuk, hoor mam, maar het is zo véél.’ En ja: hij is echt zwaar, zo’n brugklastas.

In mijn eerste schoolweek was er ook nog een intens en inspirerend doe-het-zelf-festival in de Drentse bossen, een even inspirerend eerste redactietreffen in Tilburg van het blad Kunstzone waar ik tegenwoordig voor schrijf (lees dit blad! En nu zeker: van binnen en van buiten geheel gerestyled!) en het laatste basisschoolfeestje van de brugklasdochter. Dan móet je schakelen: van overgang naar overgang wat veel ‘food for thought’ oplevert. Wat blijft, wat kan weg, wat moet anders?

Er zijn bij mij op school dingen ten goede veranderd ten opzichte van vorig jaar: geen dwingende bel meer, telefoonzakken in de klassen. Dakpanklassen, opnieuw actief taalbeleid, meer differentiatie in de les. Er is groei: tien brugklassen in plaats van zes, meer jonge collega’s. Er staan mooie dingen  op stapel: best veel vakoverstijgende projecten, pilots digitale geletterdheid, een Da Vinci-project, ‘klooiavonden’ in het e-l@b. Geen teamvergaderingen, veel zelf te besteden sectietijd met krakelingen en Turks Fruit. Geen agenda’s en notulen, maar het whiteboard en de groepsapp. Kortom: we schakelen volop.

Dat moet ook. Want ondertussen zien we om ons heen allerlei maatschappelijke overgangen: in onze manier van werken (de 24/7 economie, verregaande robotisering), onze manier van leren en communiceren (VR als onderwijsmodel), onze omgang met de opwarmende aarde. Talloze transities in politiek, technologie, samenleven: er ontstaan alternatieven, we delen, we doen de dingen bottom-up en tailor-made. Lang niet alle overgangen omarm ik, er zijn veel transities die me grote zorgen baren. Maar stilstand in een snel veranderende wereld is echt achteruitgang en een herijking van wat we onze leerlingen bijbrengen is hoogstnoodzakelijk – zo veel is duidelijk. Het duurt alleen zó lang voor het reguliere onderwijs meebeweegt, grotere stappen in flexibilisering maakt. Wanneer verloopt die overgang PO – VO eindelijk eens soepel, wanneer slechten we de drempels tussen de vakken, wanneer mag een leerling getrapt examen doen op verschillende niveaus, wanneer verdwijnen die rigide examens überhaupt?

Het project MAD op mijn school geeft hoop, wat mij betreft. Het recept is eenvoudig: kijk over de grenzen van je vak de wereld in, rooster de vakken Kunst en Informatica achter elkaar op maandagmiddag, leer als vakdocenten elkaars taal spreken, krijg leerlingen zo ver dat ze de beide vakken kiezen en je hebt een nieuw vak waarin creativiteit, technologie, onderzoek, experiment en samen ontwikkelen centraal staan. Een relatief kleine stap, met grote effecten.

Mijn motivatie voor dit nieuwe schooljaar haal ik uit dit soort kleine stappen die – dat hoop ik dan maar – uiteindelijk tot de overgang naar een grotere verandering leiden. Ik kan niet wachten tot de volgende stap.

* Voor mijn vrouwelijke generatiegenoten: gefopt! Dit blogje ging niet over waar je dacht dat het over ging ;-)